مهر خوبان

علامه طباطبایی

مـــهر خـوبان دل و دیــن از همه بـی پروا برد
رخ شــــطرنج نبرد آنــــچه رخ زیبا بـــــرد
تو مـــپندار که مجنون سَرِ خود مجنون گـشت
از ســمک تا به سماکش کِشش لیـــلی بــرد
من به ســرچــشمه خورشید نه خود بـردم راه
ذره ای بــــــودم و مــهر تو مـــرا بالا بـــرد..........

پیام نسیم

استاد بزرگوار علامه طباطبایی این قطعه شعر را که بصورت پارسى سره است در حوالى 1330 هجرى شمسى در دهکده" زان" زیر درختان" ورس" سروده ‏اند:

گذر ز دانه و دام جهان و خویش مباز
که مرغ با پر آزاد می‌کند پرواز
به کوهپایه «زان» بامداد با یاران
که دور باد دل پاکشان ز سوز ‌و ‌گداز
چه گویمت که چه می‌گفت باد مشک‌فشان
که می‌گشود به گفتار خود هزاران راز
ز من نیوش و میاسا در این دو روز جهان
که پیش روی تو راهیست سخت دور و دراز.....

محضر آگاهان

بخشی از کتاب مهرتابان تألیف علامه تهرانی :

تلمیذ: آیا مرحوم قاضى رضوان الله علیه در مجالس خود با شاگردان و رفقاى خصوصى هیچ از این مقوله‏ هاى توحیدى تکلّم مى‏ کردند، و مذاکره‏ اى داشته ‏اند؟! مرحوم قاضى بسیار مرد عجیبى بوده‏ اند؛ چون یک کوه استوار؛ جان دار؛ و پرظرفیت و پراستعداد؛ بعضى از شاگردهایش مثلا پس از ده دوازده سال که نزد ایشان رفت و آمد مى‏ نموده ‏اند، از توحید سر در نیاورده ‏اند. و چیزى از توحید حقّ تعالى دستگیرشان نشده است؛ و نمى‏ دانم آیا ایشان با آنها مماشاة مى‏ کرده‏ اند؛ و پابه‏ پاى آنها قدم مى‏ نهادند؟ تا بالاخره آنها بهمین عوالم کثرات مشغول بوده، تا آن آیت حقّ رحلت کرده ‏اند.
ولى بعضى از شاگردها بعکس، خیلى زود از معارف الهیّه و از اسماء و صفات و توحید ذات حقّ علم و معرفت پیدا مى‏ کرده ‏اند.
علّامه: آرى مرحوم قاضى با بعضى از شاگردهاى خود که نسبتا قابل اعتماد بودند از این رقم سخن‏ها مى‏ گفته ‏اند؛ مرحوم قاضى راستى عجیب مردى بود؛ و با هریک از شاگردها به مقتضاى استعداد و حالات او رفتار مى‏ کرد..........

ذکر موحدانه

یکی از عبادات موحدین و عارفان و پیشتازان مکتب اهل بیت علیهم السلام «خلسه» است که البته در مسلکهای دیگر عرفانی نیز به همین اسم اعمالی وجود دارد اما آنچه در مکتب اسلام مطرح است با آنها تفاوتی بسیار و ماهوی دارد. آنچه در اسلام مطرح است توجه به معبود و فنای توحیدی است اما نوعا در مکاتیب دیگر صرفا نوعی مدیتیشن و تمرکز ذهنی و فکری است .
در خلسه توحیدی نحوه صحیح انجام دادن و کیفیت آن اصل می­باشد، تا بهره وافی و کافی نصیب سالک بشود، سالک در هر کاری وارد می­شود، اگر حتماً با شرایطش باشد نتیجه می­گیرد و عدم موفقیت در  جمع نبودن شرایط است که باعث میشود نتیجه کافی و وافی نگیرد و حالت خلسه نیز از این قائده مستثنی نیست...........

راه نجات 3

مراتب توحید به بیان علامه طباطبایی، مندرج در رساله شریف لب الباب:

........بارى، سالک در اثر مراقبۀ تامّ و اهتمام شدید به آن و در اثر توجّه به نفس، به تدریج چهار عالم بر او منکشف خواهد شد:
عالم اوّل: توحید افعال است.
یعنى در وهلۀ اوّل ادراک مى‌کند که آنچه چشم مى‌بیند و زبان مى‌گوید و گوش مى‌شنود و دست و پا و سایر اعضاء و جوارح عمل مى‌کنند همه و همه مستند به نفس خود اوست و نفس فاعل ما یشاء است، و سپس ادراک مى‌کند که آنچه از افعال در جهان خارج تحقّق مى‌یابد مستند به خود اوست و نفس او مصدر تمام افعال است در خارج، و سپس مى‌یابد که نفس او قائم به ذات حقّ بوده و دریچه‌اى از فیوضات و رحمت خدا بوده است........

راه نجات 2

معرفت نفس به بیان علامه طباطبایی، مندرج در رساله شریف لب الباب:

.......رویّۀ مرحوم استاد، آقاى قاضى نیز طبق رویّۀ استاد بزرگ آخوند ملاّ حسین قلى همان طریق معرفت نفس بوده است و براى نفى خواطر در وهلۀ اول توجّه به نفس را دستور مى‌داده‌اند، بدین‌طریق که سالک براى نفى خواطر باید مقدار نیم ساعت یا بیشتر را در هر شبانه روز معیّن نموده و در آن وقت توجّه به نفس خود بنماید. در اثر این توجّه رفته رفته تقویت پیدا نموده و خواطر از او نفى خواهد شد، و رفته رفته معرفت نفس براى او حاصل شده و به وطن مقصود خواهد رسید........

راه نجات 1

مراتب مراقبه به بیان علامه طباطبایی، مندرج در رساله شریف لب الباب:
........امّا طریقۀ مرحوم آخوند ملاّ حسین قلى همدانى-رضوان الله علیه-این طور نبوده است و ایشان و شاگردانشان ابدا به منظور نفى خواطر، بدون ذکر، عملى نداشته‌اند .بلکه رویّۀ ایشان عبارت بوده است از التزام در امر مراقبه، یعنى اهتمام ورزیدن در مراتب آن. و قبلا ما به طور اجمال از آن ذکرى به میان آوردیم اینک مراتب آن را به طور تفصیل مى‌نگاریم:...........

ظاهر و باطن قرآن

بخشی از کتاب قرآن در اسلام علامه طباطبایی :

چرا قرآن مجید از دو راه ظاهر و باطن سخن گفته؟
1. انسان در زندگى ابتدایى خویش که دنیوى و موقتى است مانند یک حبابى خیمه هستى خود را روى دریاى بیکران ماده زده در همه فعالیت‏هایى که در مسیر وجود مى‏ کند سرسپرده امواج خروشان این دریاى بیکران است و سر و کار با ماده دارد.
حواس بیرونى و درونى ‏اش به ماده و مادیات مشغول و افکارش نیز پاى بند معلومات حسى‏ اش مى ‏باشد، خوردن و آشامیدن و نشستن و برخاستن و گفتن و شنودن و رفتن و آمدن و جنبیدن و آرمیدن و بالاخره همه فعالیت‏هاى زندگى را روى ماده انجام مى‏ دهد و فکرى جز این ندارد.
و گاهى که پاره‏اى از معنویات را مانند دوستى و دشمنى و بلندى همت و بزرگى مقام و نظایر آنها تصور مى‏ کند، اکثریت افهام آنها را به واسطه مجسم ساختن مصداق‏هاى مادى در نظر تصور مى‏ کنند.........

ذکر الله تعالی

بخشی از تفسیر شریف المیزان در ذیل آیات آخر سوره حشر:

فعلى من آمن بالله و رسوله و الیوم الآخر أن یذکر ربه و لا ینساه و ینظر فیما یقدمه من العمل لیوم الرجوع إلى ربه فإن ما عمله محفوظ علیه یحاسبه به الله یومئذ فیجازیه علیه جزاء لازما لا یفارقه.
و هذا هو الذی یرومه قوله: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ» الآیات فتندب المؤمنین إلى أن یذکروا الله سبحانه و لا ینسوه و ینظروا فی أعمالهم‏..........

نامه های قدسی 4

نامه دوم
بسم الله الرحم الرحیم
محضر مقدس نخبة المجتهدین حجة الاسلام و المسلمین جناب آقای علامه محمد حسین طباطبایی دام مجده سلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
خداوند ان شاء الله خیر دنیا و آخرت عطایت فرماید و با اولیا و انبیا محشورت سازد.
برادر عزیز! فراوان احساس کمبودی می کنم. هر چه دست و پا می زنم و تلاش می کنم و به هر جهت می نگرم دریا در نظرم وسیعتر جلوه می کند. ندانم در چه مسیری روی گردانم.........
جواب علامه به نامه دوم
به عرض شریف می رساند نامه شریف دوم زیارت شد. قبلا نیز یک نامه دیگری رسیده بود که تا کنون پاسخ آن نوشته نشده. اصولا در زمستان گذشته در اثر کسالت مزاج و ناراحتی اعصاب نه تنها نامه جناب عالی بلکه نامه های زیاد دیگری که در این مدت رسیده تا امروزها برای هیچ کدام نتوانسته ام جواب بنویسم. امروزها که کمی حالم رو به بهبودی است تدریجا جواب می فرستم. به هر حال عذر گذشته را می خواهم.............

زیبایی طبیعت

واقعه ای به نقل از یکی از شاگردان فلسفی مرحوم علامه طباطبایی :من از جوانی علاقه فوق العاده ای به طبیعت داشتم، مرحوم علامه نیز همین طور. ما در بسیاری از مواقع از طبیعت به عنوان مظهر ظهور الهی و درک عرفانی سخن می گفتیم. یک بار با هم به بیرون از شهر دماوند رفته بودیم کنار رودخانه راه می رفتیم. علامه فرمودند که «آقای ...، طبیعت مثل عروس می ماند............

محضر آگاهان 5

پرسش و پاسخ از محضر علامه طباطبایی:
سوءال: منظور از شفاعت در جمله و تقبل شفاعته چیست ؟
جواب : شفاعت کبرى منظور است ، در حدیثى از امام باقر علیه السّلام آمده است : همه انبیاء و اولیاء علیهم السلام محتاج به شفاعت رسول اکرم صلى اللّه علیه و آله و سلم هستند. و دیگران هم که از این خوان لقمه اى بر مى دارند به رسول اکرم صلى اللّه علیه و آله و سلم ملحق مى گردند.

نامه های قدسی 3

بسم الله الرحمن الرحیم
محضر مبارک نخبة الفلاسفة و آیةالله‌العظمى جناب آقاى طباطبائى أدام الله عمرکم ماشاءالله:
سلامٌ علیکم و رحمةالله و برکاته.
کوتاه سخن آن‌که جوانى هستم  ٢٢  ساله، میزان تحصیل پنجم ریاضى. اشتغالات فعلى تحصیلات حوزۀ قم حدود لمعه اصول الفقه. آخوندزاده. محیط زیست: دو سال سربازى در تهران، شش‌سال کودکى در قم، تحصیلات اولیه و بیشتر تحصیلاتِ دبیرستان نیز در قم، چند سالى کرمانشاه. چنین تشخیص مى‌دهم که تنها ممکن است شما باشید که به این سؤال من پاسخ دهید. در محیط و شرایطى که زندگى مى‌کنم هواى نفس و آمال و آرزوها بر من تسلط فراوانى دارند..........
جواب علامه طباطبایی:
السلام علیکم براى موفق‌شدن و رسیدن به منظورى که در پشت ورقه مرقوم داشته‌اید، لازم است همتى برآورده، توبه‌اى نموده، به مراقبه و محاسبه پردازید. به این نحو که هر روز که طرف صبح از خواب بیدار مى‌شوید، قصد جدى کنید که در هر عملى که پیش آید............

روح و بدن

بخشی از کتاب شیعه در اسلام تألیف علامه طباطبایی :
ترکیب انسان از روح و بدن
کسانى که به معارف اسلامى تا اندازه اى آشنایى دارند مى دانند که در خلال بیانات کتاب و سنت ، سخن روح و جسم یا نفس و بدن بسیار به میان مى آید و یا اینکه تصور جسم و بدن که به کمک حس درک مى شود تا اندازه اى آسان است و تصور روح و نفس ، خالى از ابهام و پیچیدگى نیست .
اهل بحث از متکلمین و فلاسفه شیعه و سنّى در حقیقت ((روح ))، نظریات مختلفى دارند ولى تا اندازه اى مسلم است که روح و بدن در نظر اسلام دو واقعیت مخالف همدیگر مى باشند........

محضر آگاهان 3

پرسش و پاسخ از محضر علامه طباطبایی :
سؤال: منظور از اینکه ائمه علیهم السلام در برخى روایات مى فرمایند: جبرئیل منا الینا (جبرئیل علیه السّلام از ما و به سوى ما است ). چیست ؟
جواب: اشاره به مقام نورانیت آنهاست که :لکل منا مقام معلوم  براى هر کدام از ما مقامى شناخته شده و مشخصى است .جبرئیل علیه السّلام نیز یک مرتبه از مراتب وجود( مقام نورانیت )آنهاست که به مرتبه دیگر از مراتب وجود آنها که در این عالم است ،نازل مى گردد.