هو

پرسشی از محضر آیت الله جوادی آملی

پرسش:

فرشتگان چگونه از اسرار درونی انسان آگاه می‏شوند و آنها را ثبت می‏کنند؟
پاسخ :
 از امام صادق(علیه‌السلام) در همین زمینه مطلب بسیار مناسبی نقل شده است:
یکی از شاگردان امام صادق(علیه‌السلام) از ایشان پرسید: در مورد اعمال ما، فرشتگان آنچه می‏بینند می‏نویسند؛ امّا در مورد خاطرات و نیّتهایی که فقط از دل گذرانده‏ایم و هنوز به لباس عمل در نیاورده‏ایم، چگونه عمل می‏کنند؟ ﴿وَ اِنْ تُبدُوا ما فی أنفسکم أو تُخفُوهُ یُحاسبکُمْ بهِ اللّه﴾؛ در قیامت باید برای اسرار درونی‏ ای که تا به حال پیش کسی باز نگفته ‏اید، حساب پس بدهید. فرشتگان چگونه از این اسرار درونی آگاه می‏شوند؟
حضرت در پاسخ فرمود: آیا بوی باغ و بستان، با بوی کثافت و گنداب یکی است؟ اگر از کنار باغی پر گل و معطر بگذرید، بوی خوبی احساس می‏کنید و چنانچه بوی بد به مشام انسان برسد، می‏فهمد که اینجا کثافت و زباله است، پس از بو می‏توان فهمید که از کنار باغ می‏گذریم یا از کنار چاه.
فرشتگان از بوی خوش قلب مؤمن اسرار، نیّت‏ها و اراده خیر، طیّب و طاهر او را می‏شناسند و نیز از بوی بد بعضی، از پلیدی درون آنها آگاهی می‏یابند. انسان نمی‏تواند در چاه زندگی کند و از بوی آن اظهار تنفر نکند. اگر کسی به ملکوت رسیده باشد، بوی بد و خوب دیگران را با شامه جان درک می‏کند و مؤمن را از منافق باز می‏شناسد.
روزی امام علی(علیه‌السلام) بر بالای منبر مشغول سخنرانی بود؛ بعضی جاسوسان اموی خبر آوردند که «خالد بن عرفطه» مُرد! حضرت به سخن ایشان اعتنایی نکرد؛ اما عده‏ای این خبر را پذیرفتند. بار دیگر گفته شد: خالد مُرده است، باز هم حضرت اعتنا نکردند. بار سوم گفتند: ای امیر مؤمنان این خبر رسمی شد. حضرت فرمودند: او هنوز نمرده است؛ شورش و بلوایی در پیش دارد و به تحریک حکومتهای طاغی، علیه من قیام می‏کند و از درب این مسجد وارد می‏شود. آن‏گاه حضرت به شخصی که پای منبر ایشان نشسته بود، اشاره کرد و فرمود: پرچم او هم به دست این شخص است!
این قضیه بعدها واقع شد و این عِلم غیب امیرمؤمنان(علیه‌السلام) و آگاهی از اسرار درونی کسی که پای سخنان حضرت نشسته، تحقق یافت. حضرت نیز چونان فرشتگان درون افراد را می‏دیدند و می‏دانستند که درون چه کسی باغ و درون چه فردی گنداب است.