اجتهاد
چهارشنبه, ۸ مرداد ۱۳۹۳، ۰۴:۰۴ ب.ظ
اجتهاد به بیان آیت الله بهجت :
در بعضى از روایات آمده است که خداوند تبارک و تعالى رزق و روزى طالبین علوم الهیّه را ضمانت کرده است .
ضمنت لاهل العلم اءرزاقهم
مى دانیم که باید وجوهى از زکات یا بیت المال به طالبین علوم دینیه پرداخت شود. بطوریکه اگر این وجوه را به آنها ندهیم نمى توانند طلب علم کنند، و در این صورت همه چیز بر باد است . طلب علم ، طلب معرفت یک قانون الهى و فطرى است . نمى شود مردم جاهل و نادان بمانند. خدا مى داند که جاهل بودن به حکم شرع چه عواقب وحشتناکى را در پى دارد.
بسیارى از ظالمین به علت جهلشان مرتکب خیلى از ظلمها مى شوند، که اگر عالم بودند آن همه ستمکارى را که براى آنها سودى ندارد انجام نمى دادند. البته ظلم و ستم چه منفعتى براى کسى داشته باشد و چه منفعتى نداشته باشد حرام است و نباید آنرا انجام داد.
بنابراین مسئله تعلیم و تعلّم ، از واجبات و از مهمّات شرع است و لایقاس به شىّ، مخصوصا تعلیم و تعلّم علوم دینیه .
تعلّم علوم دینیه واجب است چه متعلم به درجه اجتهاد برسد یا نرسد و اگر نتواند به آن درجه برسد، همین مقدارى را که خوانده و مادون اجتهاد است ، همین ها را به دیگران تعلیم کند.
یکى از آقایان مى گفت : (زمانیکه براى تعلیم علوم دینیه وارد حوزه نجف شدم ، به حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام توسّل کردم که به مقام اجتهاد برسم .
حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام را در خواب دیدم که حضرت فرمودند: اجتهاد مثل روزى است ، قسمت هر کسى نیست ، قسمت شما هم نشده است .
پیش خود گفتم خواب که حجّیت ندارد، لذا فردا همان توسّلى را که داشتم ادامه مى دهم .
فردا شب هم حضرت را در خواب دیدم که فرمودند: مگر به تو نگفتم که اجتهاد روزى است ، هر روزى قسمت هر کسى ، نیست .
باز هم گفتم خواب که حجّت نیست ، لذا باز هم توسّلم را ادامه شب سوم باز امیرالمؤ منین علیه السلام را در خواب دیدم ، حضرت فرمودند: مگر نگفتم اجتهاد روزى است و قسمت شما نشده و روزى تو نیست . براى چه این اجتهاد را مى خواهى ؟
گفتم : براى اینکه به مقامات عالیه اى که از اجتهاد بدست مى آید برسم .
حضرت فرمود: تا آنجا که مى توانى درسى را که خواندى و یاد گرفتى تا به همان جا را تعلیم دیگران بکن ، به آن مقام مى رسى .
او مى گفت : من هم تا رسائل و کفایة ، خواندم . دیدم نمى توانم بیشتر از آنرا استفاده کنم . لذا به تدریس آن چیزى که خوانده بودم مشغول شدم )
خدا مى داند که در نجف تقریبا کسى نبود که در درس او حاضر نشده و از او استفاده نبرده باشد. دروس مقدمات ، ادبیات ، منطق ، ریاضیات ، همه را تدریس مى کرد و تقریبا مثل اینکه حافظ همه آنها هم بود.
بالاخره طلب علم یا راجح است و یا واجب ، و یک وقت واجب کفائى است و یک وقت هم ممکن است واجب عینى باشد.
یکى از آقایان که آقا نجفى اصفهانى (ره ) را درک کرده بود از ایشان نقل مى کرد که او هم از مرحوم شیخ انصارى نقل مى کرده که : شخصى از مرحوم شیخ انصارى سؤ ال کرده بود که در یک بلد چند نفر مجتهد لازم است بطورى که عینیّت وجوب تحصیل اجتهاد از دیگران ساقط شود. یعنى در واقع مقدار من به الکفایة را سؤ ال کرده بوده .
لابد بلد متعارف آن موقع را هم در نظر گرفته بوده است .
مرحوم شیخ در جواب فرموده بود: براى هر شهرى بیست مجتهد لازم است .
مى توان گفت که درجات و مراتب و چگونگى فقه هم رزق و روزى است .
مثلا یکى رزقش در مرتّب گویى است و یکى دیگر در تصرّفات . مثلا صاحب مدارک و صاحب معالم در بین فقهاء در منظّم گوئى و مرتّب گوئى بهره وافر دارند.
و از طرف دیگر، کسى در میان متقدمین و متاءخرین و معاصرین مثل صاحب جواهر (ره ) نامرتب گو و مضطرب گو نیست .
اما در تصرفات ما شاء اللّه خداوند به او عنایت فرموده است . و در این خصوص خیلى قوى است .
اما اینکه واقعا کسى در این خصوص به پایه او مى رسد یا نمى رسد چه عرض کنیم ؟
مقصود اینکه اینها از قسمتها و روزیهاى الهى است که خداوند به فقهاء عنایت کرده است .
در بعضى از روایات آمده است که خداوند تبارک و تعالى رزق و روزى طالبین علوم الهیّه را ضمانت کرده است .
ضمنت لاهل العلم اءرزاقهم
مى دانیم که باید وجوهى از زکات یا بیت المال به طالبین علوم دینیه پرداخت شود. بطوریکه اگر این وجوه را به آنها ندهیم نمى توانند طلب علم کنند، و در این صورت همه چیز بر باد است . طلب علم ، طلب معرفت یک قانون الهى و فطرى است . نمى شود مردم جاهل و نادان بمانند. خدا مى داند که جاهل بودن به حکم شرع چه عواقب وحشتناکى را در پى دارد.
بسیارى از ظالمین به علت جهلشان مرتکب خیلى از ظلمها مى شوند، که اگر عالم بودند آن همه ستمکارى را که براى آنها سودى ندارد انجام نمى دادند. البته ظلم و ستم چه منفعتى براى کسى داشته باشد و چه منفعتى نداشته باشد حرام است و نباید آنرا انجام داد.
بنابراین مسئله تعلیم و تعلّم ، از واجبات و از مهمّات شرع است و لایقاس به شىّ، مخصوصا تعلیم و تعلّم علوم دینیه .
تعلّم علوم دینیه واجب است چه متعلم به درجه اجتهاد برسد یا نرسد و اگر نتواند به آن درجه برسد، همین مقدارى را که خوانده و مادون اجتهاد است ، همین ها را به دیگران تعلیم کند.
یکى از آقایان مى گفت : (زمانیکه براى تعلیم علوم دینیه وارد حوزه نجف شدم ، به حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام توسّل کردم که به مقام اجتهاد برسم .
حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام را در خواب دیدم که حضرت فرمودند: اجتهاد مثل روزى است ، قسمت هر کسى نیست ، قسمت شما هم نشده است .
پیش خود گفتم خواب که حجّیت ندارد، لذا فردا همان توسّلى را که داشتم ادامه مى دهم .
فردا شب هم حضرت را در خواب دیدم که فرمودند: مگر به تو نگفتم که اجتهاد روزى است ، هر روزى قسمت هر کسى ، نیست .
باز هم گفتم خواب که حجّت نیست ، لذا باز هم توسّلم را ادامه شب سوم باز امیرالمؤ منین علیه السلام را در خواب دیدم ، حضرت فرمودند: مگر نگفتم اجتهاد روزى است و قسمت شما نشده و روزى تو نیست . براى چه این اجتهاد را مى خواهى ؟
گفتم : براى اینکه به مقامات عالیه اى که از اجتهاد بدست مى آید برسم .
حضرت فرمود: تا آنجا که مى توانى درسى را که خواندى و یاد گرفتى تا به همان جا را تعلیم دیگران بکن ، به آن مقام مى رسى .
او مى گفت : من هم تا رسائل و کفایة ، خواندم . دیدم نمى توانم بیشتر از آنرا استفاده کنم . لذا به تدریس آن چیزى که خوانده بودم مشغول شدم )
خدا مى داند که در نجف تقریبا کسى نبود که در درس او حاضر نشده و از او استفاده نبرده باشد. دروس مقدمات ، ادبیات ، منطق ، ریاضیات ، همه را تدریس مى کرد و تقریبا مثل اینکه حافظ همه آنها هم بود.
بالاخره طلب علم یا راجح است و یا واجب ، و یک وقت واجب کفائى است و یک وقت هم ممکن است واجب عینى باشد.
یکى از آقایان که آقا نجفى اصفهانى (ره ) را درک کرده بود از ایشان نقل مى کرد که او هم از مرحوم شیخ انصارى نقل مى کرده که : شخصى از مرحوم شیخ انصارى سؤ ال کرده بود که در یک بلد چند نفر مجتهد لازم است بطورى که عینیّت وجوب تحصیل اجتهاد از دیگران ساقط شود. یعنى در واقع مقدار من به الکفایة را سؤ ال کرده بوده .
لابد بلد متعارف آن موقع را هم در نظر گرفته بوده است .
مرحوم شیخ در جواب فرموده بود: براى هر شهرى بیست مجتهد لازم است .
مى توان گفت که درجات و مراتب و چگونگى فقه هم رزق و روزى است .
مثلا یکى رزقش در مرتّب گویى است و یکى دیگر در تصرّفات . مثلا صاحب مدارک و صاحب معالم در بین فقهاء در منظّم گوئى و مرتّب گوئى بهره وافر دارند.
و از طرف دیگر، کسى در میان متقدمین و متاءخرین و معاصرین مثل صاحب جواهر (ره ) نامرتب گو و مضطرب گو نیست .
اما در تصرفات ما شاء اللّه خداوند به او عنایت فرموده است . و در این خصوص خیلى قوى است .
اما اینکه واقعا کسى در این خصوص به پایه او مى رسد یا نمى رسد چه عرض کنیم ؟
مقصود اینکه اینها از قسمتها و روزیهاى الهى است که خداوند به فقهاء عنایت کرده است .
