هو

باز هم شما را دعوت میکنم به خواندن و فکر کردن در مطلبی از آیت الله بهاءالدینی پیرامون عقل :
یا هشام إنّ الله تبارک و تعالى بشّر أهل العقل و الفهم فى کتابه فقال: فبشّر عباد الذّین یستمعون القول فیتبّعون أحسنه........
گویا روحانیت، معارف و توحید، اخلاق و انسان‏سازى و طهارت نفوس بشرى و سلامت نفوس انسانى، همه از برکات عقل است. حتى مراتب ایمانى و مراتب هدایت و مراتب علمى، همه تابع مراتب عقلى است. هر چه عقل قوى باشد، هدایت و ایمان و علوم قوى‏ تر است. محور تکامل نفوس بشرى، عاقله است. این که در روایات آمده است که: اول ما خلق الله العقل، حرف گزافى نیست. مثل این که غناى از عقل، ممتنع است. همه احتیاج به عاقله دارند.
در انبیا و اولیا و مردان حق و حقیقت، معارف و ایمان و هدایت و اخلاق، همه بدون واسطه افاضه مى ‏شود. هیچ واسطه نمى‏ خواهد، به وسیله خود انبیا (علیهم السلام) است. نه نیازمند بشارت و انذار پیامبر دیگرى است و نه معارف دانشکده‏ ها و دانشگاه‏ هاى علمى را مى‏ خواهد؛ بلکه مبدأ علوم، همان افاضات الهى به نفوس انبیا و اولیاست. یعنى دیگران باید معارف و اخلاق و هدایت و شاید بعضى از طبیعیات را از آن‏ها اتخاذ کنند. پس عقل و کمال عقلى، مال انبیا و اولیا و اهل‏بیت معصومین (علیهم السلام) است و براى هر کس نیست.
کمال عقلى، تمام سبب تکامل نفوس الهى است. چیز دیگرى نمى ‏خواهد. اگر ما هم داشتیم کارمان درست بود، ولى نداریم. این، مال انبیا و اولیا و مردان الهى است؛ که عقل به تنهایى کافى است تا آنها را در راه حق حرکت دهد و منتهاى کمال انسانى حاصل شود. علوم انبیا و اولیا، مبدأ علوم بشرى است. ما هم آنچه از تعلیمات اسلام داریم به پیامبر خدا (صلى‏الله علیه و آله و سلم) و اهل‏بیت (علیهم السلام) منتهى مى‏ شود، اگر به آنها منتهى نشود حسابش واضح است. این نسبت به انبیا و اولیا.
اما علما و دانشمندان اسلام که شاگرد مکتب انبیا و اولیا هستند، اینها هم احتیاج به عاقله دارند. علما به حسب مراتب عقلى، کلمات انبیا و اولیا را درک مى‏ کنند. آنچه در آیات قرآن آمده است، نخست تزکیه است و بعد از آن تعلیم. و تزکیه همان تقویت نیروى عقلى است. هر چه نفوس حیوانى تضعیف شود، قوه عاقله تقویت مى ‏شود. از عامه و خاصه، این همه تفسیر براى کتاب نوشته شده است. بسیارى از تفاسیر درباره ادبیات کتاب خدا است. بسیارى هم در باب فصاحت و بلاغت قرآن است. اگر برخى از تفاسیر از کتاب خدا کمال استفاده را کرده‏ اند مربوط به علماى شیعى است، علمایى که داراى ورع و تقوى بوده ‏اند، فلسفه و حکمت عملى داشته ‏اند، نه فقط حکمت نظرى و بحثى.