رفاقت
يكشنبه, ۲۸ ارديبهشت ۱۳۹۳، ۰۷:۵۳ ب.ظ
مطلبی پیرامون رفاقت به بیان مرحوم آیت الله حاج شیخ محمد بهاری از شاگردان آخوند ملا حسینقلی همدانی :
الحاصل چون بنا بود اشاره به کیفیت رفاقت در سفر و غیره بشود، پس بدان ایّدک اللّه تعالى للعمل اینکه باید با هرکه ارادۀ رفاقت دارى باید اغراض دنیویه از رفاقت او نداشته باشى، زیرا که مأیوس خواهى بود بلکه مؤاخات تو با او للّه و فى اللّه باشد و اخبار اهل بیت (ع) در مدح این نحو مؤاخات متواتر معنوى است، پس بعد از تحقق این غرض آن‌وقت باید امورى چند هم در آن طرف مقابل ملحوظ باشد، چه اینکه هرکسى صلاحیت اخوّت فى اللّه را ندارد، و باید جامع صفات چندى اقلا باشد و لذا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمودند «المرء على دین خلیله فلینظر احدکم من یتخالل» .
اول: اینکه باید عاقل باشد، یعنى اندازۀ هر کارى را على ما هو علیه بداند، و لو به یاد گرفتن از غیر باشد زیرا که خیرى در صحبت احمق نیست، از بدیهیات اولیه است که احمق مى‌خواهد خیرى به تو برساند، ضرر مى‌رساند، چه دینى و چه دنیوى، از روى بى‌شعورى و خیرخواهى به اعتقاد خودش.
الثانى: اینکه حسن خلق داشته باشد، مطلق عاقل بودن کافى نیست زیرا که بسى عاقل و زیرک است که یکى از دو قوۀ شهویّه و غضبیّه بر او غالب آمده، از این جهت بر خلاف مدرکات عقل خود مى‌افتد، من غیر شعور *مفاسد عظیمه بر او بار خواهد شد.
الثالث: اینکه از اهل تقوى و صلاح باشد، زیرا که فاسق بعد از آنکه از مخالفت پروردگار خود جلّ و علا پروا نداشته باشد، از مخالفت تو پروا ندارد، و او دائرمدار هواى خودش است بحسب اختلاف اغراض هر ساعتى متلوّن به لونى است، شاهد بر اصل مدّعا آیۀ شریفه: «فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلّٰى عَنْ ذِکْرِنٰا وَ لَمْ یُرِدْ إِلاَّ اَلْحَیٰاةَ اَلدُّنْیٰا» است. مفاسد دیگر هم دارد، منجمله این است که معاشرت اهل فسق معاصى را در نظر شخص-نستجیر باللّه-موهون مى‌گرداند،و اللّه العالم.
الرّابع: اهل بدعت نباشد، چه اینکه علاوه بر خوف سرایت از او یا شمول عذاب و لعنت بر این شخص در روایت است: «مصاحبت و مجالست با اهل بدعت نکنید، تا پیش خداى عزّ و جل شما هم یکى از آنها باشید» و هذا خطر عظیم.
الخامس: اینکه باید حریص بر دنیا نباشد، فانّ مجالسته سمّ قاتل قهرا بر تو هم سرایت خواهد کرد، به سبب دزدى طبیعت و لعلّ الى جمیع ما ذکر یشیر قول مولینا الصّادق علیه السّلام:
احذر ان تواخى من ارادک بطمع او خوف او فشل او اکل او شرب و اطلب مواخاة الاتقیاء و لو فى ظلمات الارض و ان افنیت عمرک فى طلبهم فانّ اللّه لم یخلق بعد النّبیّین على وجه الارض افضل منهم و ما انعم اللّه على العبد بمثل ما انعم اللّه به من التّوفیق بصحبتهم. قال اللّه تعالى: «اَلْأَخِلاّٰءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ اَلْمُتَّقِینَ.»
بالجمله مطلب بیش از این است، غرض اختصار است.
الحاصل چون بنا بود اشاره به کیفیت رفاقت در سفر و غیره بشود، پس بدان ایّدک اللّه تعالى للعمل اینکه باید با هرکه ارادۀ رفاقت دارى باید اغراض دنیویه از رفاقت او نداشته باشى، زیرا که مأیوس خواهى بود بلکه مؤاخات تو با او للّه و فى اللّه باشد و اخبار اهل بیت (ع) در مدح این نحو مؤاخات متواتر معنوى است، پس بعد از تحقق این غرض آن‌وقت باید امورى چند هم در آن طرف مقابل ملحوظ باشد، چه اینکه هرکسى صلاحیت اخوّت فى اللّه را ندارد، و باید جامع صفات چندى اقلا باشد و لذا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمودند «المرء على دین خلیله فلینظر احدکم من یتخالل» .
اول: اینکه باید عاقل باشد، یعنى اندازۀ هر کارى را على ما هو علیه بداند، و لو به یاد گرفتن از غیر باشد زیرا که خیرى در صحبت احمق نیست، از بدیهیات اولیه است که احمق مى‌خواهد خیرى به تو برساند، ضرر مى‌رساند، چه دینى و چه دنیوى، از روى بى‌شعورى و خیرخواهى به اعتقاد خودش.
الثانى: اینکه حسن خلق داشته باشد، مطلق عاقل بودن کافى نیست زیرا که بسى عاقل و زیرک است که یکى از دو قوۀ شهویّه و غضبیّه بر او غالب آمده، از این جهت بر خلاف مدرکات عقل خود مى‌افتد، من غیر شعور *مفاسد عظیمه بر او بار خواهد شد.
الثالث: اینکه از اهل تقوى و صلاح باشد، زیرا که فاسق بعد از آنکه از مخالفت پروردگار خود جلّ و علا پروا نداشته باشد، از مخالفت تو پروا ندارد، و او دائرمدار هواى خودش است بحسب اختلاف اغراض هر ساعتى متلوّن به لونى است، شاهد بر اصل مدّعا آیۀ شریفه: «فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلّٰى عَنْ ذِکْرِنٰا وَ لَمْ یُرِدْ إِلاَّ اَلْحَیٰاةَ اَلدُّنْیٰا» است. مفاسد دیگر هم دارد، منجمله این است که معاشرت اهل فسق معاصى را در نظر شخص-نستجیر باللّه-موهون مى‌گرداند،و اللّه العالم.
الرّابع: اهل بدعت نباشد، چه اینکه علاوه بر خوف سرایت از او یا شمول عذاب و لعنت بر این شخص در روایت است: «مصاحبت و مجالست با اهل بدعت نکنید، تا پیش خداى عزّ و جل شما هم یکى از آنها باشید» و هذا خطر عظیم.
الخامس: اینکه باید حریص بر دنیا نباشد، فانّ مجالسته سمّ قاتل قهرا بر تو هم سرایت خواهد کرد، به سبب دزدى طبیعت و لعلّ الى جمیع ما ذکر یشیر قول مولینا الصّادق علیه السّلام:
احذر ان تواخى من ارادک بطمع او خوف او فشل او اکل او شرب و اطلب مواخاة الاتقیاء و لو فى ظلمات الارض و ان افنیت عمرک فى طلبهم فانّ اللّه لم یخلق بعد النّبیّین على وجه الارض افضل منهم و ما انعم اللّه على العبد بمثل ما انعم اللّه به من التّوفیق بصحبتهم. قال اللّه تعالى: «اَلْأَخِلاّٰءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ اَلْمُتَّقِینَ.»
بالجمله مطلب بیش از این است، غرض اختصار است.
رهگذر